ءسابيلا مۇستافينا, استانا قالاسى ەسىل اۋدانىنىڭ اكىمى: قالا تازالىعىنا تۇرعىندار تىكەلەي اتسالىسسا, جۇمىس ناتيجەلى بولادى

ەلوردانىڭ ەسىل اۋدانى – اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا لايىقتى ماڭىزدى, اسەم عيماراتتارعا عانا ەمەس, رۋحاني, ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا دا تولى اۋدان. تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ باعىتىندا اۋدان اۋماعىندا ءتۇرلى ساياسي-مادەني ءىس-شارالار دا وتكىزىلۋدە. جۋىردا  قالالىقتارمەن بولعان تىكەلەي تىلدەسۋ بارىسىندا ەسىل اۋدانىنىڭ اكىمى سابيلا مۇستافينا وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر توڭىرەگىندە اڭگىمەلەدى.

– سالەمەتسىزدەر مە؟! مەن «جاعالاۋ-3» تۇرعىن-ءۇي كەشەنىندە تۇرامىن, اتى-ءجونىم اسقار باتىربەكۇلى. ايتىڭىزشى, ءسابيلا ساپارقىزى, وسى ماڭدا ماسالار مەن كەمىرگىشتەردى جويۋ جونىندە قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟

– استانا قالاسى جانە ونىڭ ماڭايىن جاپپاي زيانكەستەردەن تازارتۋ كەزەڭدىك شارالارىن وتكىزۋ ءۇشىن 2012 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەمسانەپيدقاداعالاۋ كوميتەتى استانا قالاسى بويىنشا دەپارتامەنتىنەن 18 ملن 123 مىڭ تەڭگە ءبولىندى, ونىڭ 11 ملن 61 مىڭ تەڭگەسى جابىق ستانتسيانىڭ 4 ملن شارشى مەترىن جانە 6 مىڭ گەكتار اشىق اۋماقتى وندەۋگە 7 ملن 62 مىڭ تەڭگە ءبولىندى. تەندەردىڭ ناتيجەسى بويىنشا اتالعان ءىس-شارانى وتكىزۋ «استانالىق زالالسىزداندىرۋ» جشس-ىنە جۇكتەلدى.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 15 قىركۇيەگىنەن باستاپ كۇزگى جاپپاي زيانكەستەردى جويۋ كەزەڭدىك شارالارى باستالدى. سونىڭ ناتيجەسىندە استانا قالاسى بويىنشا 3 مىڭ گەكتار اشىق اۋماق, اتاپ ايتساق, ەسىل, اقبۇلاق, سارىبۇلاق وزەندەرىنىڭ جايىلمالارى, نۇرا-ەسىل كانالى, تالدىكول كولىن قورعايتىن توسقاۋىلى جانە ت.ب. وڭدەلدى. 15 قازاننان باستاپ 25 قازانعا دەيىن 20 مىڭ جەكە تۇرعىن-ءۇي سەكتورى بويىنشا شىبىن-شىركەيلەردى جويۋ ءىس-شارالارى وتكىزىلەدى, سونىڭ ىشىندە ەسىل اۋدانى بويىنشا 790 ءۇيدى قامتۋ جوسپارلانىپ وتىر.

– جاسىراتىنى جوق, كوڭ-قوقىس قالدىقتارى اۋلامىزدىڭ كوركىن بۇزۋدا. سوندىقتان, كوڭ-قوقىس جيناۋعا ارنالعان كونتەينەرلەردى قورشاۋعا الۋعا بولا ما؟

– ءسىزدىڭ وسى ساۋالىڭىزعا قاتىستى ەسىل اۋدانى بويىنشا بارلىعى 1524 كوڭ-قوقىس جيناۋعا ارنالعان كونتەينەرلەر ورناتىلعاندىعىن, سونىڭ ىشىندە 602 داناسى جابدىقتالعاندىعىن مالىمدەيمىز. سونىمەن قاتار, بيىلعى جىلى ەسىل اۋدانى بويىنشا 25 كونتەينەر الاڭى ورناتىلىپ جانە كەلەسى جىلعا 25 كونتەينەر الاڭىن ورناتۋ جوسپارلانۋدا. ءسىزدىڭ مەكەن-جايىڭىز بويىنشا ورنالاسقان كونتەينەر الاڭىن جابدىقتاۋ 2013 جىلى قارجىلاندىرۋ قاراستىرىلعان جاعدايدا تىزىمگە قوسىلادى.

– قايىرلى كۇن! مەن – قۇرالاي قايىرگەلدىقىزىمىن. قالا كوشەلەرىندە كوڭ-قوقىس ساۋىتتارىنىڭ جەتىسپەيتىندىگى راس. الداعى ۋاقىتتا قوسىمشا ساۋىتتار ورناتىلا ما؟

– قۇرالاي, ۇستىمىزدەگى جىلى ەسىل اۋدانى بويىنشا 294 كوڭ-قوقىس ساۋىتتارى ورناتىلدى. سونىمەن قاتار 565 ساۋىت ساتىپ الىندى. جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ولاردى اۋىستىرۋ جانە ورناتۋ جۇمىستارى جوسپارلانعانىن مالىمدەيمىز.

– ليفتىلەردە ديسپەتچەرلىك ورتالىقتاندىرۋ جۇيەسى بولا ما ەكەن؟

– قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ اۋداندا 989 ليفت قوندىرعىسى جۇمىس ىستەيدى. وتكەن 2011 جىلى تەحنولوگيالىق بيزنەس-ينكۋبيروۆالاۋ شەگى باعىتىندا «سمارت-ليفت» جوباسى تاڭدالدى. جوبانىڭ ماقساتى Internet نەمەسە CDMA ونلاين رەجيمىندە قالالىق ليفتىلەردىڭ جۇمىسىن ارنا بويىنشا باقىلاۋ ءۇشىن بىرەگەي ديسپەتچەرلىك پۋنكت جاساۋ بولاتىن.

«سمارت-ليفت» جوباسى بارلىق قالالىق ليفتىلەردىڭ جۇمىسى تۋرالى تولىق اقپارات تۇسەتىن جانە ساقتالاتىن سەرۆەرلىك بازا قۇرۋدى قاجەت ەتەدى, ول ونلاين رەجيمىندە سايكەس قۇزىرەتتى مەملەكەتتىك ورگانعا قالانىڭ كەز كەلگەن ءليفتىسىنىڭ جاعدايى تۋرالى شىنايى اقپارات الۋعا جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. تۇتاس جۇيەنى ورتالىقتاندىرۋ ادامداردىڭ ءارتۇرلى كاتەگوريالارىنىڭ ارقايسىسىنا ەرەكشە تاريفتەردى ەنگىزۋگە جانە قالانىڭ بارلىق جەدەل قىزمەتتەرىنە كەدەرگىسىز قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىكتى قامتاماسىز ەتەدى. جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى قالانىڭ بارلىق ليفتىلەرىن جانە تەرمينالدار, «سمس» حابارلاندىرۋلار ارقىلى ليفت قىزمەتتەرى ءۇشىن تولەماقى تولەۋدى ۇنەمى باقىلاپ وتىرۋعا بولادى.

جوبانىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى ايتار بولساق, ول پەرسونال سانىن قىسقارتۋ ارقىلى ەڭبەكاقى بويىنشا قىزمەت كورسەتۋ كومپانيالارىنىڭ شىعىندارىن وڭتايلاندىرۋ, بۇل قالالىق ليفتىلەردى پايدالانۋ ءۇشىن تاريف باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن. سونداي-اق, قىزمەت كورسەتەتىن كومپانيالاردىڭ ساپاسىز-ساپالى جۇمىسىن جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىك دەڭگەيىن انىقتاۋ, جاعىمدى باسەكەلى ورتا قۇرۋىنا جانە ليفتىلەر جۇمىسىنىڭ شىنايى كورسەتكىشتەرىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. «سمارت ليفت استانا» ۇسىنىلىپ وتىرعان سىزبادا ديسپەتچلىك قىزمەتتەرىن كورسەتەدى.

– ءسابيلا ساپارقىزى, ەگەر ۇيدە جارىق كوزى ءسونىپ قالسا نەمەسە كوڭ–قوقىس ۋاقىتىندا شىعارىلماسا قايدا حابارلاسۋعا بولادى؟

– اكىمدىكتە «051 بايلانىس قىزمەتى» جۇمىس ىستەيدى. ولار قالا تۇرعىندارىنان اباتتاندىرۋ نەمەسە ءومىر تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى مالىمەتتەردى قابىلدايدى. قابىلدانعان مالىمەتتەر ءتيىستى شارا قولدانۋ ماقساتىندا ءتيىستى بولىمدەرگە جىبەرىلەدى. سوندىقتان, ءسىز ۇيىڭىزدە جارىق بولماسا نەمەسە كوڭ-قوقىس ۋاقىتىندا شىعارىلماعان جاعدايدا 32-50-06 تەلەفونىنا نەمەسە ۇيالى تەلفون ارقىلى 109 نومىرىنە تەگىن قوڭىراۋ شالىپ, حابارلاسا الاسىز.

– قايىرلى كۇن, وتكەن جىلى «نوماد» تۇرعىن-ءۇي كەشەنىندە جىلۋ قۋاتى از بولدى, وسى جىلى جاعدايىمىز قالاي بولادى ەكەن؟

– قالانىڭ سول جاعالاۋى جىلۋمەن جابدىقتاۋدىڭ ينجەنەرلىك ارنالارىنىڭ سوڭعى نۇكتەسى بولىپ تابىلادى. جاڭا تۇرعىن ۇيلەر قۇرىلىسىنىڭ كوبەيۋىنە بايلانىستى سول جاعالاۋدا جىلۋدىڭ تاپشىلىعى بايقالادى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ, ۇستىمىزدەگى جىلى جەو -2 قوسىمشا 480 گكال/ساعات قۋاتتى سۋ جىلىتۋ قازاندارىن ورناتتى, بۇل قالانى جىلۋمەن تۇراقتى تۇردە جابدىقتاۋدى قامتاماسىز ەتەدى.

سونداي-اق, «استانا – تەپلوترانزيت» اق-مەن قول قويىلعان قىسقا دايىندىق قۇجاتتارى بويىنشا الداعى جىلىتۋ ماۋسىمىنا بىزدەگى تۇرعىن ۇيلەر 100 پايىز دايىن. دەگەنمەن, «قامدانعان – قاپى قالماس» دەگەندەي, ءسىز دە قاراپ وتىرماي, پاتەرىڭىزدىڭ تەرەزەلەرى مەن ەسىكتەرىندەگى ويىقتاردى بەكىتىپ, جىلىتۋ, گەرمەتيزاتسيالاۋ جانە تاعى باسقا جۇمىستاردى قولعا الىڭىز.

– «تەلمان» تۇرعىن الابىندا جولدارعا تاس توسەلىپ, جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان جولدار مەن جاڭا كوشەلەر سالىندى. قىس مەزگىلىندە ءبىزدىڭ اۋماققا قاراي قاتتى جەل سوعادى. اۋا رايىنا سەنىم جوق قوي, الداعى ۋاقىتتا وسى كوشەلەردى قاردان تازالاۋ جۇمىستارى قالاي جۇرگىزىلەدى؟

– ارينە, سۇراعىڭىز ورىندى. دەگەنمەن, ەش الاڭداماڭىز. ءسىزدىڭ تۇرعىن الابىڭىزدا قىسقى جانە جازعى مەزگىلدە «Sumar–Z» جشس-ءسى مەردىگەرلىك ۇيىمى مەحانيكالىق جانە قولمەن جيناۋ جۇمىستارىن اتقاراتىن بولادى.

– سالەمەتسىز بە, ءسابيلا ساپارقىزى؟! مەن زارەچنىي تۇرعىن الابىندا تۇرامىن, ەسىمىم – شىناراي. قالا شەتتەرىندەگى ەلدى مەكەندەردى دامىتۋ باعدارلاماسى تۋرالى ەستىدىم. وسى جايىندا نە ايتاسىز؟

– شىناراي, 2011 جىلى ەلوردا اكىمى استانا قالاسىنىڭ شەت ايماقتارىن دامىتۋدىڭ  2020 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىن بەكىتكەن بولاتىن. بۇل كونتسەپتسيا استانا قالاسىنىڭ شەت ايماقتارىن سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ, سۋدى ءبولىپ بەرۋ, ەنەرگيامەن جابدىقتاۋ جانە سىرتقى ايماقتارىن جارىقتاندىرۋ, جىلۋمەن جابدىقتاۋ, اباتتاندىرۋ جانە كوگالداندىرۋ سالالارىنداعى ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالعان. استانا قالاسى شەت ايماقتارىن دامىتۋ باعدارلاماسى شەڭبەرىندە «استانا قالاسىنىڭ جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى» مم-ءى جولداردى جانە ينجەنەرلىك جەلىلەردى سالۋ بويىنشا جوبا ازىرلەدى. قازىرگى كەزدە, جوعارىدا اتالعان جوبا مەملەكەتتىك ساراپتاۋدان وتكىزىلۋدە. بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋعا سايكەس 2013-2015 جىلدارى جوبانى دامىتۋ جوسپارلانىپ وتىر.

– مەن «پريگورودنىي» تۇرعىن الابىندا تۇرامىن. مۇندا, اسىرەسە, كەشكى ۋاقىتتا كوشەدە قاڭعىباس يتتەر كوپ جۇرەدى. ولاردىڭ ىشىندە قاباعانى دا بار شىعار, بىلمەيمىز. ايتەۋىر, بالالارىمىز ءۇشىن قاتتى الاڭدايمىز. سوندىقتان وسى ماسەلەگە قاتىستى سۇرايىن دەپ ەدىم: قاراۋسىز قالعان جانۋارلاردى ۇستاۋ بويىنشا قانداي جۇمىستار اتقارىلادى؟

– قالا اۋماعى بويىنشا قاراۋسىز قالعان جانۋارلاردى ۇستاۋ جۇمىستارىن استانا قالاسىنداعى «اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى» مم مكك-ءىنىڭ مەردىگەرلىك ۇيىمى بولىپ تابىلاتىن «ۆەتسەرۆيس استانا» ءوشج-ءى جۇرگىزەدى.

– جاقىندا ساۋران كوشەسى بويىندا اشىق قۇدىق كوردىم. بىراق, بىرنەشە كۇننەن كەيىن ونى بىرەۋلەر جاۋىپ تاستادى. ايتىڭىزشى, الداعى ۋاقىتتا وسىنداي اشىق قۇدىقتى كورگەن كەزدە قايدا قوڭىراۋ شالۋىم كەرەك؟

– بيىلعى جىلى قالانىڭ كوممۋنالدىق قىزمەتتەرى ەسىل اۋدانى بويىنشا 300 قۇدىقتى رەتكە كەلتىردى. دەگەنمەن, وكىنىشكە قاراي, بۇل ماسەلە قايتا اينالىپ الدىمىزدان شىعا بەرەدى. ارينە, كەلەشەكتە مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەرگە جول بەرىلمەسە ەكەن دەيمىز. بۇل ماقساتتا ءتيىستى جۇمىستار دا جۇرگىزىلىپ جاتىر. سوعان قاراماستان, الداعى ۋاقىتتا وسىنداي فاكتىلەردى كەزدەستىرگەن كەزدە «051 بايلانىس قىزمەتى» مم-ىنە ءوتىنىش ءبىلدىرۋىڭىز قاجەت نەمەسە 109 نومىرىنە ۇيالى تەلەفوننان تەگىن قوڭىراۋ شالۋىڭىزعا بولادى.

– كۇندەلىكتى جۇمىسقا بارۋ ءۇشىن «ەسىل حقكو» ايالداماسىنان اۆتوبۋسقا ءجيى وتىرامىن. حالىقتىڭ ءبارى بىردەي ەمەس قوي, كەيبىرەۋلەر ايالداماداعى قىرلى تاستاردىڭ بەتىنە شىلىم قالدىقتارىن, باسقا دا قوقىستاردى لاقتىرىپ كەتەدى. جالپى, ايالداما كەشەندەرىنە قوقىس تاستاۋ ساۋىتتارىن ورناتۋعا بولماي ما؟

– بۇل باعىتتا جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر. استانا قالاسى «جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى» مم-ىنە ايالداما كەشەندەرىنە ساۋىتتاردى ورناتۋ تۋرالى حات جولداندى. قازىرگى ۋاقىتتا اتاۋلى باسقارما اۋدان اۋماقتارىندا قوقىس ساۋىتتارىن ورناتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. قالا تازالىعىنا تۇرعىنداردىڭ وزدەرى تىكەلەي اتسالىسۋلارى كەرەك. سوندا جۇمىس ناتيجەلى بولادى. جالپى, ءبىز قانداي دا ءبىر ناتيجەگە قول جەتكىزسەك, سونىڭ ءبارى بىرلەسىپ, ىنتىماقتاسىپ, ءوزارا تۇسىنىستىكپەن اتقارىلعان شارۋالاردىڭ, كوپ ۇلتتى حالقىمىزدىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ جەمىسى دەپ ويلايمىن.

– قايىرلى كۇن! مەن ءوزىمنىڭ وتباسىممەن «№6 قالالىق تۇرعىن-ءۇي كەشەنىندە» تۇرامىن, وسى ءۇيدىڭ اۋلاسىنا اباتتاندىرۋ جۇمىستارى قاشان جۇرگىزىلەدى؟

– ءسىزدىڭ ماسەلەڭىز بويىنشا «استانا قالاسى قۇرىلىس باسقارماسى» مم-ءسى اتالعان تۇرعىن ءۇي كەشەنىندەگى اباتتاندىرۋ جۇمىستارىن اياقتاۋ ءۇشىن «اۆتودوررەمونت» جشس مەردىگەرلىك مەكەمەسىن بەكىتتى. باعدارلاماعا سايكەس اۋلاعا ورىندىقتار, كىشى ارحيتەكتۋرالىق فورمالار, سونداي-اق, بالالار ويىن الاڭىن ورناتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇگىنگى تاڭدا وسى جۇمىستاردىڭ 80 پايىزى ورىندالدى. كوگالداندىرۋ جۇمىستارى دا اياقتالۋعا جاقىن.

– مەن – اياگوز سايلاۋبەكقىزىمىن. وسىدان ءۇش اي بۇرىن قىزىم دۇنيەگە كەلگەندە, پەرزەنتحانادا بىزگە قالا اۋماعىندا وتىرعىزىلعان اعاشقا سەرتيفيكات سىيلادى. سول اعاشتىڭ قايدا ورنالاسقانىن قالاي انىقتاۋعا بولادى؟

– اياگوز, بوپەڭىزدىڭ باۋى بەرىك بولسىن! اعاشتىڭ ورنالاسقان ورنىن جانە ونىڭ سىزدىكى ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن «استانا كوگالداندىرۋ قۇرىلىسى» اق-نا حابارلاسۋىڭىز قاجەت. مەكەمەنىڭ بايلانىس تەلەفونى: 533-108.

– «كومسومولسكي» تۇرعىن الابىندا جاڭادان سوعىلىپ جاتقان اۆتوتۇراعى مەن كەڭسە عيماراتتارى بار تۇرعىن-ءۇي كەشەنى قۇرىلىسىنىڭ جۇمىستارى قاشان اياقتالادى؟

–  ءيا, ءسىز ايتىپ وتىرعان تۇرعىن-ءۇي كەشەنى «كومسومولسكي» تۇرعىن الابىندا قىز جىبەك جانە ۇلپان كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان. اتالعان ءۇيدىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىن «مەگاستروي-نس» جشس-ءنىڭ تاپسىرىسىمەن «سترويپروەكت ينجينيرينگ» جشس-ءنىڭ جوباسىمەن باس مەردىگەر «باي-تان» جشس-ءى جۇرگىزۋدە. اتالمىش ءۇيدىڭ قۇرىلىسى ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ەكىنشى توقسانىندا باستالعان بولاتىن, ونى كەلەر 2013 جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر.

– مەن «شۇبار» تۇرعىن الابىنىڭ تۇرعىنىمىن, ەسىمىم – قارلىعاش. ءبىزدىڭ ۇيدە مەكەن–جاي كورسەتكىشى جوق, سول بەلگىنى ورناتۋعا بولا ما؟

– قارلىعاش, بۇل ماسەلە بويىنشا ءسىز مىندەتتى تۇردە «استانا قالاسى ارحيتەكتۋرا قالا قۇرىلىسى باسقارماسى» مم-نەن قاۋلى الىپ, استانا قالاسى ەسىل اۋدانى اكىمى اپپاراتىنا جازباشا تۇردە اقپاراتتىق انشلاگ ورناتۋعا ءوتىنىش بەرۋىڭىز قاجەت. ماسەلەڭىز الداعى ۋاقىتتا قاراستىرىلادى.

– ءسابيلا ساپارقىزى, مەن «شىعىس يلينكا» تۇرعىن الابىندا تۇرامىن. كوشەلەرىمىزدە جارىق جوق, اسىرەسە, تۇندە ساباقتان قايتقان بالالارعا تىم قيىن. وسى ماسەلەنى قاشان شەشەسىزدەر؟

–  2007 جىلدان بەرى  اتالعان تۇرعىن الاپتا «استانا قالاسى ەنەرگەتيكا جانە كوممۋنالدى شارۋاشىلىعى» مم-ءى اكىمشىلىگى «شىعىس يلينكا تۇرعىن الابىنداعى ۇيلەرگە ينجينەرلىك جەلىلىردى سالۋ» باعدارلاماسىن جۇرگىزۋدە. بۇل جوبا اۋماق بويىنشا 4 كەزەڭگە بولىنگەن. اتالمىش باعدارلاماعا سايكەس تۇرعىن الاپتا ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتۋ جەلىلەرىن سالۋ, تازا اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ, كارىز, جول قۇرىلىسى سەكىلدى جۇمىستار جۇرگىزىلەدى. ال جول قۇرىلىسى مەن جولداردى جارىقتاندىرۋ جۇمىستارى ەلەكترقۋاتىمەن, تازا اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ, كارىز جەلىلەرىن سالۋ جۇمىستارى اياقتالعان سوڭ باستالادى. ايتا كەتۋ كەرەك, وسى باعدارلامانى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسىندە ەداۋىر قيىندىقتار تۋىنداعان بولاتىن. الايدا, قازىرگى كەزدە بۇل ماسەلە ءوزىنىڭ وڭ شەشىمىن تاپتى.