Ana sütı – būl tek tamaq emes, immundyq qorǧanys

Larisa PAVLOVES, Astana qalasy №1 qalalyq balalar auruhanasynyŋ bas därıgerı

– Sälemetsızder me?! №1 qalalyq balalar auruhanasy «Bala jüregıne jaqyn auruhana» ataǧy men BŪŪ IýNİSEF balalar qory «Altyn taqta­sy­nyŋ» iegerı ekenınen habardarmyz.­ Osyndai ataqty auruhananyŋ qalamyz­da­ǧy №2 balalar auruhanasynan basty artyqşylyǧy qandai?
– №1 qalalyq balalar auruhanasy «Bala­­ jüregıne jaqyn auruhana» ataǧyn ielen­genı­ne­ 10 jyldan asty. Rasynda da, būl märtebe DDSŪ IýNİSEF halyqaralyq sarapşyla­ry­­­men moiyndalǧan. Bügıngı taŋda 200-den astam adam jūmys jasaityn auruhanadaǧy ärbır medisinalyq qyzmetker emşekpen qorektendıru: balany keudege dūrys qoiu, emızu ūzaqtyǧy, jiılıgı mäselelerı boiynşa dūrys ärı qoljetımdı keŋes bere alady. Bala nege jylaidy nemese emşektı nege emgısı kel­meidı? Qospany nege jäne qaşan beru kerek? Bızdıŋ emşekpen qorektendırudı tä­jı­­ri­bege engızu jäne nasihattau jönındegı qyz­me­tı­mızdı Ükımet qaulysymen, «Quan Säbi»­ ükımettık emes ūiymy jäne QR Den­sau­lyq saqtau ministrlıgı qoldaidy. Al,­ bızdıŋ stasionardyŋ basqa auruhanalar­dan­ artyqşylyǧy – bız emşekpen qorekten­dı­ru­dıŋ 10 qaǧidasyn saqtaimyz jäne ūs­ta­­na­myz, naqtyraq aitar bolsaq, emdelıp jat­qan balalardy 6 aiǧa deiın tek ana sü­tı­­men qo­rek­ten­dı­rudı nasihattaimyz. 24 sa­ǧat, iaǧni täulık boiy bızde ana men bala bır­ge­ bo­la­dy. Sondai–aq, reanimasiia bölım­şe­sı­ne balalardyŋ analary balasynyŋ jany­na­ erkın kırıp, bala kereuetınıŋ qasynda emşek sütın sauady. Qorektendırudıŋ tüngı üzılısterı joq. Ūzaq uaqyt boiy emdeude jat­qan­ analarmen tobymen bırge ünemı keŋes jür­gızıp otyramyz. Emşek sütın almastyratyn qospalardy qoldanuǧa keŋes bermeimız, nasihattamaimyz.

– Qaiyrly kün, Larisa Pavlovna. Bügıngı taŋda sızdıŋ auruhanaǧa balalar qandai aurularmen köbırek tüsedı? Olardy emdeude qandai jaŋaşyl ädısterdı qoldanasyzdar?
– Bızdıŋ auruhana ärtürlı jastaǧy balalardy emdeidı. Al, jaŋa tuǧan näresteler men 6 aiǧa deiıngı balalardyŋ auruhanaǧa jiı tüsuınıŋ sebepterı turaly aitar bolsaq, qazır köptegen säbilerde sary auru, terı jūqpasy, ökpe qabynuy, nevrologiialyq būzylular, iaǧni sıŋır tartylu, az salmaq qosu baiqalady. Keibır balalar keude sütın naşar emedı, naşar tynys alady.
Mäselen, balalardyŋ 46,3 paiyzy tynys alu müşelerı aurularymen jäne 35 paiyzy nevrologiialyq būzylularmen gospitaldanyp jatady.
Emdeudıŋ jaŋa ädısterınıŋ negızgı sipaty mümkındıgınşe därı-därmek terapiiasyn az qoldanu jäne balalar jasyndaǧy aurulardy yqpaldastyra jürgızu standarttaryna säikes emdeu. Nebulaizerlık apparattar arqyly ingaliiasiia jolymen emdeu, därı tynys alu jolyna tüskende balalarǧa jaqsy tynys aluǧa kömektesedı jäne antibiotikter berudıŋ, sondai-aq, därını küretamyrǧa engızudıŋ qajetı bolmaidy. Jaman äser qaldyratyn jäne auyrtatyn ineler men dämdı emes tabletkalardy, siroptardy qa­byl­­­da­mai­dy.

– №2 auruhanadaǧy sekıldı sızderdıŋ de emhanalaryŋyz bar ma? Jalpy,­ neşe jasqa deiıngı balalarǧa medi­si­nalyq qyzmet tegın körsetıledı?
– Bızdıŋ auruhanada emhana joq. Bıraq, aldaǧy nauryz aiynda, jaŋa ǧimaratqa köşıp ketken №2 qalalyq balalar auruhana­sy­nyŋ būrynǧy ǧimaratynda klinikalyq-diagnostikalyq emhana aşu josparlanu­da. Emhana bır auysymda 150 adamdy qabyl­dai­dy,­ arnaiy mamandardyŋ 18 profilı boiynşa keŋes beredı: nevropatolog, allergolog, logoped, ginekolog jäne t.b. balalar sany da, qala aumaǧy da ūlǧaiyp keledı, emhananyŋ aşyluy azamattarǧa kömek körsetu jaǧdaiyn jaqsartady dep ümıttenemız. Qazaqstan Respublikasy «Halyq saulyǧy jäne den­sau­­lyq saqtau jüiesı» qoldanystaǧy kodeksı­ne­ säikes, düniege kelgennen bastap 14 jas­ aralyǧyndaǧy barlyq balalarǧa tegın medi­si­nalyq kömektıŋ kepıldengen kölemı şeŋ­be­rınde tegın medisinalyq kömek körse­tı­le­dı. Bızdıŋ auruhana barlyq qyzmettı te­gın körsetedı, tıptı bala kütımımen jatqan ana­lar­dyŋ densaulyǧy naşarlasa, olarǧa da kömek körsetıledı.

– Qazırgı kezde jas bosanǧan analardy ekınşı künı perzenthanadan­ şyǧaryp jatady. Al, türlı auru­lar­­ǧa qarsy ekpeler balaǧa alǧaşqy 4 kün ışınde perzenthanada salynuy kerek qoi. Sonda olar osy ekpelerdı alyp ülgere me?
– Bügıngı taŋda engızılgen baǧdarlamalardan basqa, perinataldyq tehnologiialar sapasyn jaqsartu boiynşa jaŋa tuǧan analardy ekınşı künı üiıne şyǧarady. Osy uaqyt aralyǧynda perzenthanada körsetılım boi­yn­şa ekı ekpe jasalady: ömırınıŋ alǧaş­qy­ saǧattarynda gepatit jäne bırınşı künı­ BSJ salynady, būl halyqaralyq stan­dart­tar­ǧa säikes keledı. Näresteler vak­si­na­siianyŋ tolyq kursyn qabyldap ülgeredı.

– Sızdıŋ auruhanada täjıribelı meiır­­bi­keler tapşy degendı estı­dım.­­­ Täjıribem bar. Jūmys ızdep jür­ edım. Olardyŋ jalaqysy qandai?
– Kadr mäselesı – bızde ǧana emes, res­pub­­li­ka boiynşa ülken mäsele. Astana qala­sy boiynşa barlyq ūiymdarda kadr tap­şy­ly­ǧy bar, äsırese, zerthanaşy, emdık dene şynyq­tyru boiynşa nūsqauşy, massaj jasauşylar, palata meiırbikelerı siiaqty bılıktı mamandar tapşy. Eger sız jūmys ıstep jürseŋız äkımşılıkke saǧat 8-den 18-ge deiın jūmys uaqytynda keluıŋızge bolady nemese özıŋızdıŋ tüiındemeŋızdı gdb1_glav@mail.ru saityna ornalastyryŋyz nemese qabyldau bölımıne qaldyryŋyz. Sondai-aq, kadr bölı­mı­nen aqparat aluyŋyzǧa bolady. Ol üşın 31-66-39 nömırıne habarlasyŋyz.
Meiırbikelerdıŋ ailyǧy jūmys ötılıne, sanatyna, lauazymyna bailanysty. Bızdıŋ mekemenıŋ jaqsy jaqtary da bar, ol sızdıŋ ailyǧyŋyzǧa qosymşa differensialdy tölem jasalady, ortaşa eseppen 10-30 myŋ teŋge qosylady. Bız sızdı kütemız!

– Balam bırge tolǧan joq. Keude­ sütıne toimaidy. Därıgerım bala­ŋyz­­dyŋ salmaǧy qalypty dep qo­sym­­şa tamaq jazyp bermei qoidy. Bıraq, ba­lam­nyŋ qarny aşyp, jylai beredı. Ne ısteuım kerek?
– Sız öte qamqor anasyz, balaŋyzdy emızudı jalǧastyryŋyz jäne 2 jasqa deiın emşek sütımen qorektendıruge tyrysyŋyz. Ana sütı – būl tek tamaq emes, sonymen qatar, immundyq qorǧanys jäne emosiialyq qarym-qatynas. Eger bala jetkılıktı salmaq qosyp jatsa, jaqsy emetın bolsa, bala toiady.­ Näreste 6 aiǧa deiın tek ana sütımen qorektenu kerek. Ana sütı jetkılıktılıgı bala salmaǧy men boiynyŋ ösuıne jäne jasy boiynşa damu säikestıgımen tekserıledı. Ärine, sız ony qosymşa tamaqtandyruyŋyz kerek, qosymşa tamaq retınde kökönıs jäne jemıs ezbelerı, jemıster, botqa, et berıŋız. Balaǧa kömektesıŋız, özı tamaqtansyn, köp jei bersın. Sonymen qatar, balamen köp söilesuıŋız kerek, zattardy, adamdardy jäne januarlardy körsetıp, atyn atap, kıtap oqyp berıŋız. Balanyŋ köŋıl-küiı sızge bailanys­ty. Bala basqa sebeptermen mazasyzdanuy mümkın, olar därıger qarauynda anyqtalady.

Gülbarşyn ÖKEŞQYZY